دانشگاه خوارزمی تنها دانشگاه کشور است که در رشتۀ ریاضیات در مقطع دکترای پیوسته دانشجو میپذیرد.
دانشگاه خوارزمی (نام پیشین: دانشگاه تربیت معلم تهران) یکی از دانشگاههای دولتی ایران است که بهنام محمد بن موسی خوارزمی دانشمند بزرگ ایرانی نامگذاری شدهاست.
سابقۀ تأسیس این دانشگاه به سال ۱۲۹۸ خورشیدی بازمیگردد، و قدیمیترین دانشگاه ایران محسوب می شود.
نخستین موسسه تربیت معلم کشور تحت عنوان «دارالمعلمین مرکزی» در سال 1298 شمسی تاسیس شد. محل این مؤسسه در تهران، ساختمان وزارت فرهنگ واقع در تخت زمرد بود، به دلیل افزایش مدارس و نیاز به آموزگاران تعلیم دیده در مهر 1307 دارالمعلمین مرکزی به دارالمعلمین عالی با اهداف جدید به تصویب شورای عالی معارف وقت رسید. در آذر 1308 قانونی در خصوص اصلاح اساسنامه و کمک به دارالمعلمین عالی و استخدام فارغالتحصیلان آن به تصویب مجلس شورای ملی رسید و از این تاریخ دارالمعلمین عالی به دو قسمت علمی و ادبی تقسیم شد.
به دلیل گسترش رشتهها در سال 1311 دارالمعلمین عالی به ساختمان نگارستان منتقل و در سال 1312 نام دارالمعلمین عالی به «دانشسرای عالی» تغییر یافت. در سال 1342 هیات وزیران دانشسرای عالی را منحل و سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی جایگزین آن شد پس از تاسیس وزارت علوم و آموزش عالی در سال 1346 مجدداٌ سازمان یاد شده تحت عنوان دانشسرایعالی زیر نظر وزارت قرار گرفت.
نام این دانشگاه در سال ۱۳۱۲ از دارالمعلمین عالی به دانشسرای عالی و در سال ۱۳۵۳ به دانشگاه تربیت معلم تغییر کرد.
با تاسیس دانشگاه، توسعه برنامه تربیت دبیر در سطح کشور جزء اهداف آن قرار گرفت و دانشسراهای عالی در شهر های زاهدان، سنندج و یزد تاسیس گردید و مدرسههای علوم اراک و کاشان تحت پوشش دانشگاه تربیت معلم قرار گرفتند.
در سالهای 1366 و 1368 شعبههای این دانشگاه در شهرهای سبزوار و تبریز تاسیس شدند و در سال 1369 با تصویب شورای گسترش آموزش عالی تمام واحدهای وابسته به شعبههای دانشگاه از آن منفک و مستقل شدند.
تغییر نام این دانشگاه به دانشگاه خوارزمی در سال ۸۱ و ۸۲ در شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم به تصویب رسید و از بهمن ۱۳۹۰ دانشگاه رسما به "دانشگاه خوارزمی" تغییر نام یافت. با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ 90/11/11 دانشگاه تربیت معلم به دانشگاه خوارزمی تغییر نام یافت.
تاریخچه دانشگاه خوارزمی | |
---|---|
رویداد | تاریخ |
دارالمعلمین مرکزی | ۱۲۹۷ |
دارالمعلمین عالی | ۱۳۰۷ |
دانشسرای عالی | ۱۳۱۲ |
وحدت دانشسرای عالی با دانشگاه تهران | ۱۳۱۳ |
دانشسرای عالی یک واحد دانشگاهی مستقل در دانشگاه تهران | ۱۳۳۴ |
استقلال دانشسرای عالی | ۱۳۳۸ |
سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی | ۱۳۴۲ |
دانشسرای عالی | ۱۳۴۶ |
دانشگاه تربیت معلم | ۱۳۵۳ |
دانشگاه خوارزمی | ۱۳۹۰ |
تأسیس «دارالعلمین مرکزی» در سال ۱۲۹۷ هجری خورشیدی بهمنظور تربیت معلم برای مدارس ابتدایی در زمان وزارت میرزا احمد خان بدر (نصیرالدوله).
محل آن در ساختمان وزارت فرهنگ واقع در تخت زمرد و ریاست آن به مدت ده سال به عهده میرزا ابوالحسن خان فروغی بود و نظارت (نظامت) آن را اسماعیل مرآت که بعدها به مقام وزارت رسید بهعهده داشت. این مرکز در ابتدا دارای دو کلاس بود، یکی برای تربیت معلمان مدارس ابتدایی و یکی برای تربیت دبیر دبیرستانها.
استادان مهم آن عبارت بودند از عباس اقبال آشتیانی، غلامحسین رهنما، فاضل تونی، عبدالعظیم قریب، علی اکبر سیاسی، حبیبالله ذوالفنون، عیسی صدیق، بدیعالزمان فروزانفر، مصورالسلطان نقاش و دکتر رضازاده شفق. این مرکز یک دبستان ضمیمه داشت که در آنجا معلمان آینده بهتجربه دست میزدند.
تبدیل دارالعلمین مرکزی به «دارالمعلمین عالی» در مهر ماه ۱۳۰۷ هجری خورشیدی به همراه تغییر اهداف و اساسنامه در نتیجه افزایش نیاز به معلمان مقاطع مختلف. این تغییر در زمان وزیر معارف وقت میرزا یحیی قراگوزلو (اعتماد الدوله) صورت گرفت.
تصویب قانونی در خصوص اصلاح اساسنامه و کمک به دارالمعلمین عالی و استخدام فارغ التحصیلان آن توسط مجلس شورای ملی در ۲۱ آذر ماه ۱۳۰۸، و در نتیجه، تقسیم دارالمعلمین عالی به دو قسمت علمی (رشتههای طبیعی، ریاضی، فیزیک و شیمی) و ادبی (رشتههای فلسفه و ادبیات فارسی، تاریخ و جغرافیا) تقسیم شد.
- استخدام چند معلم فرانسوی توسط دارالمعلمین و انتقال آن به خیابان شاهپور (وحدت اسلامی) در نتیجه افزایش دانشجو و کمبود فضا.
انتصاب دکتر عیسی صدیق از طریق وزارت معارف به ریاست دارالمعلمین در فروردین ۱۳۱۱ و انتقال آن به ساختمان نگارستان در تیر ماه همان سال.
تغییر نام از دارالمعلمین عالی به «دانشسرای عالی» در سال ۱۳۱۲ خورشیدی.
افزایش رشتههای تحصیلی با استخدام استادان ایرانی دانشآموخته خارج. به کلیه دانشجویان شغل دبیری آموزش داده میشد و آزمایشگاههای فیزیک، شیمی، طبیعی، روانشناسی و علوم تربیتی تاسیس گردیدند.
پس از تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳، بخش ادبی دانشسرای عالی تبدیل به دانشکده ادبیات و بخش علمی تبدیل به دانشکده علوم دانشگاه تهران گردید و دانشسرا استقلال خود را از دست داد. و تنها به پذیرش دانشجویانی که داوطلب دبیری بودند پرداخت.
استقلال مجدد دانشسرای عالی از دانشگاه تهران با تصویب قوه مقننه در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۳۸.
اجاره ساختمانی در جادۀ قم شمیران، و استقرار دانشسرا در آن و تأسیس چاپخانه
. انحلال دانشسرای عالی در ۳۱ مرداد ۱۳۴۲ خورشیدی توسط هیات وزیران و ایجاد سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی به جای آن
. تبدیل مجدد سازمان تربیت معلم به دانشسرای عالی پس از ایجاد وزارت علوم و آموزش عالی در سال ۱۳۴۶ و قرار گرفتن دانشسرا زیر نظر این وزارتخانه
. تغییر نام دانشسرا به «دانشگاه تربیت معلم» با تصویب شورای گسترش آموزش عالی در سال ۱۳۵۳ و اداره آن به صورت هیات امنایی
. پس از تبدیل شدن به دانشگاه، دانشسرای عالی در شهرهای زاهدان، سنندج و یزد تاسیس گردیدند، مدرسههای علوم اراک و کاشان تحت پوشش دانشگاه قرار گرفتند و همچنین شعبههای دانشگاه در شهرهای سبزوار و تبریز در سالهای ۱۳۶۶ و ۱۳۶۸ تاسیس شدند
. با تصویب شورای گسترش آموزش عالی در سال ۱۳۶۹ تمام واحدهای وابسته و شعبه های دانشگاه از آن منفك و مستقل شدند
. از بهمن ۱۳۹۰ این دانشگاه از "دانشگاه تربیت معلم" رسما به "دانشگاه خوارزمی" تغییر نام یافت. از نظر علمی، این دانشگاه نخست زیر نظر کارشناسان فرانسوی قرار داشت. اما از سال ۱۹۷۳ تا زمان انقلاب سال ۱۳۵۷، زیر نظر دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس (معروف به UCLA) قرار گرفت.
این دانشگاه دارای 5 معاونت، 9 دانشکده، 4 موسسه تحقیقاتی، 4 پژوهشکده، 2 قطب علمی و 305 عضو هیات علمی شامل 32 استاد، 50 دانشیار، 192 استادیار، 31 مربی میباشد.
پردیسها
دانشگاه دارای دو پردیس است:
-پردیس تهران واقع در مرکز تهران خیابان شهید مفتح جنوبی (ایستگاه دروازه دولت خط ۴ و ایستگاه طالقانی خط ۱ مترو تهران) با مساحت ۲ هکتار که ساختمان آن (ساختمان کتابخانه مرکزی کنونی) براساس طرح مهندسی، مارکف روسی تبار ساخته شدهاست.
-پردیس کرج با مساحت ۲۷۰ هکتار در منطقه حصارک (منتهی الیه غربی شهر کرج) که عملیات احداث آن از سال ۱۳۵۵ آغاز شد. این پردیس دارای منازل سازمانی اساتید و کارکنان، ۲۳ بلوک خوابگاه دانشجویی، استخر سرپوشیده، مجتمع ورزشی، ساختمان مرکزی، ساختمان دانشکدههاست. کلنگ احداث کتابخانه مرکزی و سالن همایشهای دانشگاه نیز در این پردیس در بهمن ۱۳۸۷ زده شد. فعالیتهای اداری و آموزشی و پژوهشی دانشگاه در هر دو پردیس تهران و کرج انجام میشود.
این دانشگاه همچنین دارای دو پردیس خودگردان، یکی در تهران و یکی در کرج است که به صورت آزاد از طریق آزمون سازمان سنجش و آزمون داخلی اقدام به جذب دانشجو در دورههای کارشناسی ارشد و دکترا میکند. محل پردیس خودگران کرج در پردیس اصلی دانشگاه در کرج قرار دارد که کلنگ ساختمان آن در سال ۱۳۹۲ زده شده است و در دست ساخت است و محل پردیس خودگردان تهران در خیابان طالقانی در محل ساختمان سابق مؤسسه تحقیقات ریاضی دکتر مصاحب قرار دارد.
در حال حاضر دانشگاه خوارزمی در رشتههای مختلف علوم پایه، انسانی، تربیتی و مهندسی در مقاطع مختلف از کارشناسی تا دکتری دانشجو میپذیرد.
با افزایش رشتههای تحصیلی و گسترش فعالیتهای آموزشی، تحقیقاتی و پشتیبانی زمینی به مساحت تقریبی 227 هکتار در منطقه پردیس کرج به دانشگاه واگذار گردید که عملیات احداث ساختمان از سال 1355 آغاز و ساختمانهای دانشکده علوم پایه، سازمان مرکزی، دانشکده علوم ریاضی و کامپیوتر، دانشکده علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشکده تربیت بدنی، 24 بلوک خوابگاه دانشجویی، منازل سازمانی، تاسیسات، استخر و ... ساخته شده است.
دانشکدهها
این دانشگاه دارای چهارده دانشکده با رشتههای مختلف میباشد. دانشکدههای آن عبارتند از:
- دانشکده علوم جغرافیایی، این دانشکده در سال ۱۳۸۹ تأسیس شد و دارای ۴ گروه آموزشی و ۲۰ عضو هیئت علمی شامل ۳ استاد، ۱۰ استادیار، ۴ دانشیار و ۳ مربی با ۷۱۴ دانشجو در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری فعالیت دارد.
- دانشکده فنی - مهندسی، تأسیس ۱۳۸۲، شامل گروههای آموزشی مهندسی کامپیوتر (از سال ۱۳۷۴ و قبل از تأسیس دانشکده فنی مهندسی، در دانشکده علوم ریاضی و کامپیوتر واقع شده بود)، مهندسی عمران، مهندسی صنایع، کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک، مهندسی برق، علوم تصمیم و مهندسی دانش.
- دانشکده علوم پایه، تأسیس ۱۳۵۳، شامل گروههای آموزشی زمینشناسی، زیستشناسی، و فیزیک. (گروههای این دانشکده اکنون به دانشکده مستقل تبدیل شدهاند).
- دانشکده علوم ریاضی و کامپیوتر، تأسیس ۱۳۷۶، شامل گروههای آموزشی گرایشهای رشته ریاضی (محض، کاربردی و دبیری) و علوم کامپیوتر.
- دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، تأسیس ۱۳۱۲، شامل هشت گروه آموزشی: روانشناسی عمومی، روانشناسی تربیتی، روانشناسی بالینی، راهنمایی و مشاوره، کتابداری و اطلاعرسانی (علم اطلاعات و دانش شناسی)، تکنولوژی آموزشی، برنامهریزی درسی و آموزشی، فلسفه تعلیم و تربیت.
- دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تأسیس ۱۳۵۳، شامل هشت گروه آموزشی تاریخ، دین و فلسفه، زبان و ادبیات فارسی، زبانهای خارجی، زبان و ادبیات عرب، جامعهشناسی، و معارف اسلامی.
- دانشکده حقوق و علوم سیاسی (در حال حاضر گروه آموزشی) که در گذشته مدیریت آن بر عهده آیتالله موسوی بجنوردی بود و به جهت داشتن اساتیدی چون آیتالله موسوی بجنوردی، آیتالله محقق داماد، ابوالحسن مجتهد سلیمانی، غفور خوئینی، مهدی عباسی سرمدی، علی انصاری، محمد روشن، ربیعا اسکینی[نیازمند منبع]، ایرج گلدوزیان، سید علی آزمایش، امیر وطنی، مرتضی شهبازی نیا، احمد باقری، جمشید جعفر پور، مؤذن زادگان، مهر پور، سید حسین صفایی، ابوالقاسم گرجی و ... و مجله علمی پژوهشی حقوق و علوم سیاسی به مدیر مسئولی سرمدی و سردبیری خوئینی از دانشکدههای برجسته حقوق و فقه در کشور است.
- دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، تأسیس ۱۳۵۱.
- دانشکده شیمی
- دانشکده علوم زیستی، تأسیس ۱۳۸۹
- دانشکده علوم فیزیک، تأسیس ۱۳۹۲
- دانشکده علوم زمین، تأسیس ۱۳۹۲
- دانشکده مدیریت و حسابداری، تأسیس ۱۳۹۳ (هسته آن را گروه مدیریت آموزشی که از دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی جدا شد شکل داد).
- دانشکده علوم مالی
- دانشکده اقتصاد
- دانشکده مدیریت
دانشگاه همچنین دارای چهار پژوهشکده به شرح زیر است:
- پژوهشکده پلاسما
- پژوهشکده علوم کاربردی، تأسیس ۱۳۸۴.
- پژوهشکده علوم حرکتی، تأسیس ۱۳۸۵.
- پژوهشکده فلسفه و حقوق تطبیقی، تأسیس ۱۳۸۶ که ریاست آن در گذشته برعهده دکتر غفور خوئینی بوده و در حال حاضر برعهده آیتالله سید محمد موسوی بجنوردی استاد دانشکده حقوق این دانشگاه میباشد.
دانشگاه چهار مؤسسه پژوهشی و دو قطب علمی نیز داراست:
- مؤسسه تحقیقات ریاضی دکتر مصاحب تأسیس ۱۳۴۵ توسط دکتر غلامحسین مصاحب
- مؤسسه تحقیقات تربیتی
- موسسه زبانهای خارجی
- مؤسسه پژوهشی زبان و ادبیات فارسی بهار
- قطب علمی تحلیل فضایی مخاطرات محیطی
- قطب علمی روانشناسی استرس، تأسیس ۱۳۸۴
مفاخر
تا کنون هفت تن از اساتید دانشگاه خوارزمی به عنوان چهرههای ماندگار علمی برگزیده شدهاند که عبارتند از:
- پروفسور محمود حسابی
- دکتر جعفر شعار، رشته ادبیات فارسی، ۱۳۸۰ از اولین کسانی که توسط صدا و سیما جزو مفاخرملی معرفی شد.
- دکتر علی شریعتمداری، رشته روانشناسی و علوم تربیتی، ۱۳۸۱.
- دکتر احمد مجد (زیستشناس)، در رشته زیستشناسی، ۱۳۸۳.
- آیتالله دکتر سید محمد موسوی بجنوردی، رشته حقوق، ۱۳۸۴.
- دکتر شهربانو عریان، رشته زیستشناسی، ۱۳۸۴ و نیز پژوهشگر برتر زن در سال ۱۳۸۴.
- دکتر شکوه نوابینژاد، رشته روانشناسی و علوم تربیتی، ۱۳۸۷.
- دکتر علیرضا مدقالچی، رشته ریاضی گرایش آنالیز، ۱۳۸۹.
از میان مفاخر تاریخ دانشگاه میتوان به افراد زیر اشاره کرد:
- پروین اعتصامی، وی پس از نوروز ۱۳۱۵ خورشیدی یعنی در زمان ریاست دکتر عیسی صدیق بر دانشسرای عالی، به عنوان مدیر کتابخانه دانشسرای عالی مدتی در سالهای ۱۳۱۵ و ۱۳۱۶ به فعالیت پرداخت و نظم و ترتیب کتابخانه در زمان مدیریت وی زبانزد دانشجویان و اساتید بود. گفته میشود پروین بر پشت جلد برخی کتابها اظهار نظرهایی مینوشت که شاید هنوز باقی باشد، البته آن کتابها به کتابخانه ادبیات دانشگاه تهران منتقل شدهاند.[۹]
- محمد علی رجایی، دانشآموخته دانشسرای عالی
- عبدالعظیم قریب، مدرس فارسی دارالمعلمین و دانشسرای عالی
- غلامحسین مصاحب، مدرس دانشسرای عالی و بنیانگذار مؤسسه تحقیقات ریاضی دکتر مصاحب
- دکتر جمشید شنبهزاده، طراح دانشگاه مهر البرز اولین دانشگاه مجازی خصوصی ایران
- دکتر بهلول علیجانی، استاد برجسته جغرافیا و بنیانگذار اقلیمشناسی سینوپتیک در ایران
- علامه فاضل تونی
- دکتر محمد خوانساری
- دکتر محمود عابدی
- دکتر ابوالحسن مجتهد سلیمانی:ایشان از بزرگترین اساتید فقه و حقوق ایران محسوب میشوند.
- دکتر ماهیار
- دکتر جهانشاهلو
- دکتر عینالله پاشا
رؤسای دانشگاه
رؤسای دانشگاه خوارزمی پس از انقلاب[۱۰]
نام | نوع حکم | تاریخ حکم |
---|---|---|
جعفر شعاریان ستاری | رئیس | ۱۳۵۸ |
طاهر قاسمی | رئیس | ۱۰ شهریور ۱۳۶۰ |
اسماعیل اوینی | رئیس | ۱۶ دی ۱۳۶۰ |
محمد حسن بیژن زاده | رئیس | ۵ دی ۱۳۶۱ |
احمد صادقی اردستانی | رئیس | ۴ مرداد ۱۳۶۲ |
ابراهیم اسرافیلیان | رئیس | ۲۲ شهریور ۱۳۶۲ |
کریم زارع | رئیس | ۱۴ مرداد ۱۳۶۳ |
حسن مهدیان | سرپرست | ۱ اردیبهشت ۱۳۶۵ |
حسن مهدیان | رئیس | ۱۳ مرداد ۱۳۶۵ |
اسماعیل اوینی | رئیس | ۹ اردیبهشت ۱۳۶۸ |
علی شیخ الاسلامی | رئیس | ۲ دی ۱۳۶۸ |
علیرضا مدقالچی | سرپرست | ۴ بهمن ۱۳۷۲ |
علیرضا مدقالچی | رئیس | ۱ خرداد ۱۳۷۳ |
سید کاظم اکرمی | سرپرست | ۳۱ شهریور ۱۳۷۶ |
سید کاظم اکرمی | رئیس | ۱۶ اسفند ۱۳۷۶ |
عباس بهرام | سرپرست | ۲ مهر ۱۳۸۰ |
محمدعلی برخورداری | رئیس | ۳۰ تیر ۱۳۸۱ |
محمدعلی برخورداری | رئیس | ۴ مهر ۱۳۸۱ |
عبدالجواد طاهریزاده | رئیس | ۲۸ شهریور ۱۳۸۵ |
زهرا بیگم حجازیزاده | رئیس | تابستان ۱۳۸۹ |
محمدعلی سبحانالهی | رئیس | ۲۴ دی ۱۳۹۲ |
ایجاد رشتههای جدید
در سال ۸۹ شورای گسترش آموزش عالی با تأسیس رشته زبان وادبیات انگلیسی و علوم تصمیم و مهندسی دانش در دانشگاه خوارزمی در مقطع کارشناسی ارشد موافقت نمود.[۱۱] در سال ۹۱ رئیس دانشگاه خوارزمی از اخذ مجوز تأسیس مقطع دکتری برای کلیه رشتهها و گرایشهای این دانشگاه به استثنای مجموعهٔ رشتههای فلسفه و حقوق بشر از دفتر گسترش آموزش عالی خبر داد که این امر حرکت در جهت صنعتی شدن دانشگاه تلقی میگردد